Ο “Εξανθρωπισμός” της Ασφάλειας
(στο επίκεντρο ο άνθρωπος)
Τα 7 χαρακτηριστικά που καθορίζουν τους επιτυχημένους επαγγελματίες της Ασφάλειας
Εξανθρωπίζοντας τα προγράμματα ασφαλείας, οι εργαζόμενοι θα συνειδητοποιήσουν ότι η ασφάλεια δεν είναι απλώς μέρος της εργασίας – αλλά ταυτίζεται με την εργασία.
Καθώς οι άνθρωποι που ασχολούνται επαγγελματικά με την ασφάλεια προσπαθούν να δημιουργήσουν ή να ενισχύσουν κουλτούρες ασφάλειας, να οδηγήσουν σε συνεχή βελτίωση τα προγράμματα ασφαλείας, να βοηθήσουν στην βελτιστοποίηση της παραγωγικότητας και να επιτύχουν λειτουργική αριστεία, σε όλες τις επιχειρήσεις που συνεργάζονται, μπορούν να επωφεληθούν από την εκμάθηση επτά χαρακτηριστικών που διαθέτουν οι επιτυχημένοι ηγέτες που εξανθρωπίζουν την ασφάλεια.
1. Να είστε αυθεντικοί.
Καθώς προσπαθείτε να δημιουργήσετε το/τα πρόγραμμα/τα ασφαλείας, οι εργαζόμενοι δεν θα σας πιστέψουν, ούτε θα σας εμπιστευτούν εάν δεν είστε αυθεντικοί. Πρέπει να πιστέψουν σε εσάς, πριν πιστέψουν στο μήνυμα σας. Η αυθεντικότητα πηγάζει από μέσα σας, οπότε κυριολεκτικά πρέπει να κάνετε πράξη τα λόγια σας.
Πραγματοποιείται επισκέψεις/επιθεωρήσεις ασφαλείας;
Βγείτε στο πεδίο του εργοστασίου, στο εργοτάξιο ή οπουδήποτε εκτελείται εργασία και μιλήστε με κάθε εργαζόμενο. Αφουγκραστείτε προσεκτικά τους ανθρώπους και ακούστε, τους προβληματισμούς που έχουν στη καθημερινότητα τους.
Κάντε τους την ερώτηση: “Αν υπάρχει κάτι που θα μπορούσαμε να αλλάξουμε για να κάνουμε τη δουλειά σας ασφαλέστερη, ποιο θα ήταν αυτό;”
Μιλήστε με το γκρουπ/συνεργείο των εργαζομένων. Αγκαλιάστε τους με ενσυναίσθηση. Μπείτε στη θέση των εργαζομένων και κάντε μια γνήσια προσπάθεια για να κατανοήσετε τι βιώνουν στην καθημερινότητα τους στο χώρο εργασίας.
2. Γίνετε επιδραστικός
Αυτό συμβαδίζει με την αυθεντικότητα. Στην πραγματικότητα, η αυθεντικότητά σας θα καθορίσει την ικανότητα σας να επηρεάζετε τη συμπεριφορά των άλλων. Δεν μπορείτε να ασκήσετε επιρροή σε κάποιον με τον οποίο δεν έχετε σχέση. Μην υπονομεύετε την αυθεντικότητά σας προσπαθώντας να “δράσετε” σαν διευθυντής ή επαγγελματίας της ασφάλειας, αντί να είστε απλώς αυτό που πρέπει να είστε, δηλαδή “Ένας από αυτούς”.
Να έχετε τακτική επαφή με το εργατικό δυναμικό για να επωφεληθείτε από τις ευκαιρίες που μπορεί να προκύψουν για να δεσμεύσετε τους εργαζομένους σε θέματα ασφαλείας μεμονωμένα σε ανεπίσημες καταστάσεις, όπως για παράδειγμα ο χώρος των διαλειμμάτων. Με αυτόν το τρόπο θα βοηθήσετε στην άρση των φραγμών που θέτουν οι διαφορετικοί σας ρόλοι μεταξύ εσάς και άλλων εργαζομένων. Να θυμάστε επίσης ότι η ασφάλεια δεν μπορεί να είναι μια παράσταση ενός ατόμου. Περιλαμβάνει τη συνεχή εύρεση και στρατολόγηση ατόμων που ασκούν επιρροή στο χώρο εργασίας, την ενεργή συμμετοχή τους στην ομάδα σας και τη διατήρηση της αφοσίωσης τους στη ασφάλεια. Αυτό σας δίνει τη δυνατότητα να διατηρήσετε και να επεκτείνετε την επιρροή της ομάδας σας στο χώρο εργασίας.
Δείξτε στους εργαζομένους το προληπτικό και γνήσιο ενδιαφέρον σας για αυτό που κάνουν και αναζητείστε τι είναι σημαντικό στη ζωή τους. Μην υποτιμάτε τη δύναμη των ανταμοιβών. Η σημασία τους έγκειται στην αναγνώριση ενός ατόμου για μια ενέργεια ή συμπεριφορά και δεν χρειάζεται να έχει χρηματική αξία. Για παράδειγμα, απλά κίνητρα, όπως οι επιδόσεις ασφάλειας ή τα “αυτοκόλλητα ηγεσίας” (τα οποία οι εργαζόμενοι στις κατασκευές συχνά εμφανίζουν περήφανα στα κράνη τους), τους βοηθούν να έχουν κίνητρα. Είναι ένα από τα κλειδιά για να επηρεάσουν τη συμπεριφορά στο χώρο εργασίας όταν η ομάδα ασφαλείας σας, δεν είναι εκεί.
3. Ακολουθήστε το μοντέλο “Υπηρέτη – Ηγέτη” (Servant Leader)
Το μοντέλο του “Υπηρέτη – Ηγέτη” είναι μια μη παραδοσιακή φιλοσοφία ηγεσίας, που περιλαμβάνει συμπεριφορές και πρακτικές που δίνουν έμφαση στην ευημερία εκείνων που εξυπηρετούνται (δηλαδή των εργαζομένων και των πελατών).
Η παραδοσιακή ηγεσία συνήθως επικεντρώνεται στη στρατηγική, τους στόχους, τις οικονομικές επιδόσεις και την ικανοποίηση των πελατών ως κορυφαίες προτεραιότητες. Ενώ αυτά τα πρότυπα είναι σημαντικά, είναι εγγενώς περιορισμένα.
Οι υπηρέτες ηγέτες προχωρούν παραπέρα, εστιάζοντας στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου οι ομάδες τους μπορούν να ευδοκιμήσουν και να ολοκληρώσουν το έργο τους με τον υψηλότερο αντίκτυπο. Αυτή η ανιδιοτελής ηγετική προσέγγιση πιστεύει ότι η ανύψωση της ομάδας θα ανεβάσει με τη σειρά της το επίπεδο όλων των πτυχών της απόδοσης της ομάδας. Φανταστείτε ξανά την εικόνα του εαυτού σας και αποδεχτείτε την ιδέα: “Είμαι εδώ για να υπηρετήσω το μεγαλύτερο καλό αυτής της ομάδας ανθρώπων με τους οποίους συνεργάζομαι”.
Ο “Υπηρέτης-Ηγέτης” προσφέρει καθοδήγηση, χτίζει σχέσεις εμπιστοσύνης, σηκώνει τα μανίκια όποτε χρειαστεί για να βοηθήσει στην ολοκλήρωση των εργασιών. Δίνει ο ίδιος το παράδειγμα σε εργαζόμενους κάθε ειδικότητας και επιπέδου. Δημιουργεί φιλικό κλίμα σε κάθε συνεργασία.
Για να είσαι “Υπηρέτης-Ηγέτης”, πρέπει πραγματικά να πιστεύεις ότι αυτό θα γίνει μέρος του εαυτού σου. Γίνετε μέντορας. Ηγηθείτε με το παράδειγμα (lead by example) να είστε ειλικρινείς και αφοσιωμένοι, ώστε να συνεχίσουν να σας εμπιστεύονται και να σας πιστεύουν. “Φτάσε, όπου δε μπορείς”. Διαφοροποιήστε την εικόνα σας και τους τρόπους διοίκησης σε σχέση με αυτού του μέσου άτολμου, εσωστρεφή, τυπολάτρη Manager. Ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο στην υιοθέτηση της εν λόγω εργασιακής φιλοσοφίας είναι ο φόβος ότι η προσέγγιση και η ταύτιση με το σύνολο των εργαζομένων ελλοχεύει κίνδυνο απώλειας ελέγχου. Η εξέλιξη δεν σταματά όμως. Ο Servant Leader είναι το μέλλον στις επιχειρήσεις.
4. Επικεντρωθείτε στα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα
Όταν κοιτάζετε τη “μεγάλη εικόνα” του συνολικού προγράμματος ασφάλειας, σχεδιάστε την πρόοδό σας με μια συνέχεια. Αναγνωρίστε ότι η πραγματοποίηση μιας σειράς αλλαγών που θα μπορούσαν να θεωρηθούν μικρές για την επίτευξη οριακών κερδών, τελικά θα συμβάλει στη βιώσιμη βελτίωση της απόδοσης μακροπρόθεσμα.
Παρακολουθώντας τις πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπιδράσεις που έχετε εσείς και η ομάδα σας με μεμονωμένους εργαζομένους μαζί με τυχόν αυξητικά κέρδη που προκύπτουν από τους συζητήσεις ασφάλειας (toolbox talks), δημιουργείτε ένα βιώσιμο πρότυπο συνεχούς βελτίωσης στην απόδοση ασφάλειας που θα οδηγήσει στην επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων σας για ασφάλεια, μείωση συμβάντων και βελτίωση της παραγωγικότητας.
5. Να είστε θαρραλέοι
Υπάρχει κάποια στιγμή που κάθε ηγέτης της ασφάλειας πρέπει να μιλήσει με τη διοίκηση και τα ανώτερα στελέχη, εξηγώντας τους, τι στρατηγικές απαιτούνται που θα συμβάλουν στη βελτίωση της ασφάλειας και της απόδοσης της επιχείρησης.
Δυστυχώς, πολύ συχνά, ευθυνόμαστε όλοι που δεν είμαστε αρκετά θαρραλέοι και δεν κάνουμε αυτό που χρειάζεται να κάνουμε —ή να ζητήσουμε— για να βεβαιωθούμε ότι η ανώτερη Διοίκηση παρέχει την υποστήριξη ή τους πόρους που απαιτούνται για την προώθηση όλων των στρατηγικών που χρειάζονται για να συμβάλουν στην βελτίωση της ασφάλειας.
Γνωρίζοντας τις δικές μας ελλείψεις, μπορούμε να αποφύγουμε την έλλειψη θάρρους στην ομάδα μας αλλά και σε όλο το εργατικό δυναμικό. Ενθαρρύνετε τα μέλη της ομάδας σας και τους εργαζόμενους να μιλήσουν.
Προσπαθήστε να αυξήσετε τη συμμετοχή στο/α πρόγραμμα/τα ασφάλειας.
Παρακολουθήστε πόσα άτομα συμμετέχουν ενεργά στις συναντήσεις σας για την ασφάλεια. Εμφυσήστε με θάρρος τους εργαζομένους από πάνω προς τα κάτω, από κάτω προς τα πάνω και σε ολόκληρη την επιχείρηση. Προσλάβετε εθελοντές για να βοηθήσουν στην εκπαίδευση, στην καθοδήγηση, τις βελτιωμένες διαδικασίες εργασίας και τα προγράμματα ασφαλείας.
6. Γίνετε ένα “θηρίο δεδομένων”!
Ελέγχετε έγκαιρα τα διαθέσιμα στατιστικά των συμβάντων για να μάθετε τι λειτουργεί και τι όχι. Τι παραμελείτε; Τι δεν κατανοείτε σωστά κατά τη διάρκεια των επισκέψεων σας στο πεδίο; Χρησιμοποιήστε δεδομένα για να προσδιορίσετε που πρέπει να εστιάσετε την προσοχή σας, όχι μόνο όσον αφορά τις επιχειρηματικές διαδικασίες και λειτουργίες, αλλά κυρίως για τον εντοπισμό προβλημάτων με τους ανθρώπους, τις επικοινωνίες, την καθοδήγηση και την εκπαίδευση.
Ελέγξτε το σύστημα δεικτών σας (Leading/lagging indicators) με άτομα που κατανοούν ποιοι είναι οι στατιστικά σημαντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στη βελτίωση της ασφάλειας. Καταγράψτε πληροφορίες από τις αλληλεπιδράσεις των επισκέψεων σας στο πεδίο. Παρακολουθήστε τους στόχους που έχετε βάλει για τη ασφάλεια και μην παραβλέπετε την ανάγκη να μετράτε συνεχώς τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων.
Δώστε έμφαση στους προγνωστικούς δείκτες (Leading indicators) σε σχέση με τους δείκτες αποτελεσμάτων (lagging indicators). Τα στατιστικά των συμβάντων, αν και είναι σημαντικά, είναι το αποτέλεσμα πολλών πολύπλοκων ενεργειών που πολλές φορές είναι εκτός του ελέγχου του προγράμματος ασφάλειας και ως εκ τούτου αποτελούν κακή ένδειξη της απόδοσης ασφάλειας. Οι προγνωστικοί δείκτες που εστιάζονται στις ενέργειες της ομάδας σας είναι άμεσα υπό τον έλεγχο της ομάδας και επομένως είναι πολύ πιο σχετικοί δείκτες της αποτελεσματικότητας του προγράμματος ασφαλείας σας. Θυμηθείτε, αυτό που μετριέται είναι αυτό που τελικά γίνεται. (μετρήσιμοι στόχοι).
Ταυτόχρονα, τα μέλη της ομάδας ασφαλείας, οι επιβλέποντες και οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν, να είναι εξοικειωμένοι, με τα ψηφιακά εργαλεία που μας παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία. Ακόμα και σήμερα, εξακολουθούν να υπάρχουν πάρα πολλά δεδομένα που σχετίζονται με την ασφάλεια και τα συμβάντα που βασίζονται σε έντυπη μορφή. Η συλλογή, η εγγραφή και η κοινή χρήση πληροφοριών σε έντυπη μορφή καθυστερεί την ικανότητα γρήγορης δράσης.
Κατανοήστε ποια δεδομένα πρέπει να συλλέξετε για να κατευθύνετε την ομάδας σας. Η εστίαση μόνο στα στατιστικά στοιχεία μπορεί να δημιουργήσει «παρωπίδες» στο ανθρώπινο στοιχείο. Αναγνωρίστε ότι ενώ οι πολιτικές, οι διαδικασίες σε έντυπη μορφή περιέχουν πολλές και χρήσιμες πληροφορίες, οι άνθρωποι είναι αυτοί που τελικά μετράνε.
Χρησιμοποιήστε τα δεδομένα που λαμβάνετε από τις εκτιμήσεις επικινδυνότητας, τις αλληλεπιδράσεις από τη επαγγελματική καθοδήγηση ασφάλειας των εργαζομένων την παρακολούθηση και τη αξιολόγηση της εκπαίδευσης. Σε όλες τις δραστηριότητές σας, το επίπεδο συμμέτοχης στο πρόγραμμα ασφάλειας θα αυξηθεί όταν οι εργαζόμενοι σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας της επιχείρησης, συνειδητοποιήσουν ότι η εστίαση στην ασφάλεια είναι κυρίως προς όφελος κάθε εργαζομένου και όχι αποκλειστικά για την υποστήριξη της κερδοφορίας της επιχείρησης.
Δείξτε δεδομένα στους εργαζόμενους που είναι σημαντικά για αυτούς. Θα πρέπει να γνωρίστε ποια δεδομένα να συλλέξετε για να επηρεάσετε τι εστιάζουν οι άνθρωποι στις δουλειές τους.
7. Ανέλαβε δράση
Ο συνδυασμός όλων αυτών των χαρακτηριστικών δίνει τη δυνατότητα και ενθαρρύνει τους εργαζόμενους να συμμετέχουν ενεργά στα προγράμματα ασφαλείας. Δεν θα συμβεί από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά θα χρειαστεί χρόνος για να αναπτυχθεί η απαραίτητη εμπιστοσύνη, καθώς όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι θα αγκαλιάζουν τις προσπάθειές σας και θα θέλουν να είναι μέρος του προγράμματος της ασφάλειας.
Η έγκαιρη ενημέρωση των εργαζομένων για το πώς οι τυχόν προτάσεις τους για θέματα ασφαλείας κατέληξαν σε ενέργειες (ή εξετάστηκαν, ή συζητήθηκαν) από τη Διοίκηση θα τους δίνει κίνητρα και θα τους ενθαρρύνει να γίνουν οι ίδιοι επιδραστικοί στη ασφάλεια και θα αυξήσει τη συμμετοχή τους σε προγράμματα ασφάλειας.
Ως αποτέλεσμα, θα δείτε σημαντικές αλλαγές στο/α πρόγραμμα/τα ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων πιο αποτελεσματικών και έγκαιρων επιθεωρήσεων για θέματα ασφάλειας καθώς και διερευνήσεων για περιστατικά και παρ’ ολίγον ατυχήματα.
Εξανθρωπίζοντας το πρόγραμμα ασφάλειας, ακούγοντας τους εργαζομένους, λαμβάνοντας υπόψιν τις παρατηρήσεις τους, τα σχόλιά τους και την ανταπόκρισή τους στη ασφάλεια, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, οι εργαζόμενοι σε κάθε επίπεδο της ιεραρχίας της επιχείρησης να συνειδητοποιήσουν ότι η ασφάλεια δεν είναι απλώς μέρος της εργασίας – αλλά ταυτίζεται με τη εργασία. Όταν συμβεί αυτό, θα δείτε σημαντικές αλλαγές στα προγράμματα ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων λιγότερων περιστατικών και παρ’ ολίγον ατυχημάτων, βελτιωμένη παραγωγικότητα, μεγαλύτερη ικανοποίηση των εργαζομένων και συνεχή βελτίωση της συνολικής απόδοσης της ασφάλειας.
Πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά, στην οικοδόμηση μιας ισχυρής κουλτούρας ασφάλειας και υγείας με “όραμα για μηδενικές απώλειες” σε όλα τα επίπεδα και αυτό μπορεί να συμβεί λαμβανόταν υπόψιν πολλούς παράγοντες, ορισμένοι από τους οποίους αναλύθηκαν στο παρόν άρθρο, αλλά και όταν: “Η ασφάλεια είναι ενσωματωμένη στην κάθε πτυχή της δραστηριότητας μας”.
Γίνεται «στάση ζωής»!
Πηγές: EHS today, Health+ Safety Magazine, Origami Risk
Κοκλάνης Βασίλειος
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός
Σύμβουλος Υγείας & Ασφάλειας
